Werk van de maand - Maurice Pirenne
MAURICE PIRENNE OF OPGESCHORTE TIJD
Maurice Pirenne
(Verviers, 1872 - 1968)
Fles, bord en luciferdoosje, 1966
Pastel op papier
22 x 22 cm
Inv. BA.AMC.23a.1986.000790-01
Blauw, bruin, zwart, een beetje groen, allemaal versterkt door een paar witte toetsen, een nerveuze tekening met licht vage lijnen om de kleuren te moduleren en er ontstaat een prachtig stilleven: een fles, een bord, een doosje lucifers en een lijst die we aan de rechterkant kunnen zien, boven het meubelstuk waarop deze alledaagse voorwerpen zijn geplaatst. Het algemene effect is somber, verlevendigd door de witte flitsen die het licht weerkaatsen op de afgebeelde voorwerpen, en dit kleine werk is levendig, levendig, ook al straalt het een indruk uit van geruststellende rust, stilte, eenvoud en melancholie, zoals het genre - het stilleven - ons altijd heeft gegeven, met Chardin en Vermeer als essentiële referenties voor Pirenne.
Maurice Pirenne werd in 1872 geboren in Verviers. Zijn vader was een industrieel in de textielindustrie die de stad welvarend maakte van het einde van de 18e tot het begin van de 20e eeuw. Zijn broer zou de illustere historicus Henri Pirenne worden en Maurice was al op jonge leeftijd voorbestemd om schilder te worden. Hij volgde een paar tekenlessen, maar verfijnde zijn techniek en oog door naar Gent, Brugge, Parijs en Brussel te reizen, waar hij musea bezocht en veel kunstenaars ontmoette, waaronder Degas en Ensor. Rond 1900 keerde hij terug naar zijn geboortestad, waar hij bleef tot zijn dood in 1968. Van 1910 tot 1948 was hij conservator van het stedelijk museum van Verviers, een functie waarin hij zich inzette voor het lokale erfgoed, terwijl hij tientallen werken bleef produceren, van de grote vroege olieverfschilderijen die vooral de Venen afbeelden, tot steeds kleinere formaten - olieverf op doek of karton, maar ook houtskool, pastels en potloden - die het verleden en het heden oproepen, pastels en potloden - die hoekjes van het oude Verviers oproepen die stilaan verdwijnen ten voordele van de moderne verstedelijking, ramen, veel ramen, halfopen naar een balkon, een steegje, het omliggende platteland, interieurscènes, stillevens, boeketten bloemen en enkele portretten en zelfportretten.
Maurice Pirenne wordt over het algemeen geassocieerd met wat sommigen de "School van Verviers" noemen. Wij geven de voorkeur aan "Les Intimistes verviétois", de neiging van een groep vrienden om landschappen of interieurscènes af te beelden in een sobere stijl, een delicate weergave, een poëtische en intieme visie. De groep bestond onder andere uit Georges Le Brun - een jeugdige vriend van Maurice Pirenne die zeer jong stierf in 1914 tijdens de Eerste Wereldoorlog - Philippe Derchain, Joseph Gérard, Laurent-Léon Herve en anderen.
Hoewel elk van deze intimistische kunstenaars onmiskenbare kwaliteiten heeft, lijkt Maurice Pirenne de meest radicale van de groep in zijn constructies, zijn originele kadreringen, zijn resoluut moderne, cinematografische gezichtspunten (ook al is de compositie van het hier gepresenteerde stilleven klassiek). Radicaal ook in zijn positie als kunstenaar die alleen voor zichzelf schildert, zonder enige preoccupatie met erkenning, tentoonstellingen of verkoop. Zonder de vastberadenheid van zijn vrienden, met name André Blavier, zou hij ongetwijfeld in de totale vergetelheid zijn geraakt. Directeur van de bibliotheek van Verviers, maar ook dichter, 'patafysicus', vriend van Raymond Queneau met wie hij een rijke correspondentie onderhield en auteur van een naslagwerk over 'Les fous littéraires', heeft Blavier geholpen het werk van Pirenne meer bekendheid te geven door tentoonstellingen te organiseren en in 1954 'Maurice Pirenne, 99 reproductions d'œuvres du peintre' te publiceren, waarvoor hij een briljant voorwoord schreef.
Gelukkig hebben musea (het Musée de Verviers, het Trinkhall Museum in Luik) en galeries (Galerie Nadja Vilenne) in de afgelopen jaren werken van Maurice Pirenne herontdekt die door verzamelaars zijn opgepikt.
De scherpzinnigheid van het oog van deze kunstenaar, zijn manier om het detail in het geheel vast te leggen, zijn nauwgezette observatie, zijn rigoureuze tekening, zonder opzichtigheid, en zijn honderden werken maken van hem - net als zijn broer - de historicus van het dagelijkse leven gedurende bijna een eeuw (hij stierf op 96-jarige leeftijd).
Maurice Pirenne is opmerkelijk omdat elk van zijn werken een deel van de tijd vereeuwigt.
Emmanuelle Sikivie
Kunsthistoricus / Speciaal attaché